Jeugdzorgbedrijf koopt villa in gemeente met grote tekorten

Twee derde van de gemeenten duikt in de rode cijfers omdat de kosten voor jeugdhulp stijgen. Zo schat de gemeente Tilburg haar tekort op jeugdzorg over 2019 op 14 miljoen euro. Niettemin boeken sommige hulpverlenende bedrijven flinke winsten. Het Tilburgse jeugdzorgbedrijf De GezinsManager kocht een villa van 1,3 miljoen euro. Daar is niks mis mee, vindt directeur Roel Bergmans. ‘In de eerste drie jaar hebben we veel geïnvesteerd.’

• Het Tilburgse jeugdzorgbedrijf De GezinsManager ziet van 2014 tot en met 2019 de omzet groeien van 56.095 naar 2,5 miljoen euro. Het bedrijf boekt brutowinsten van 14 tot 25 procent.
• Begin 2020 koopt de GezinsManager voor 1,3 miljoen euro Villa De Vier Jaargetijden, een van de meest karakteristieke panden van Tilburg.
• Tilburgse raadsleden vragen zich af hoe het mogelijk is dat een jeugdzorgbedrijf een kapitale villa koopt, terwijl de gemeente kampt met een miljoenentekort. De verantwoordelijke wethouder ziet geen bezwaar: ‘De kwaliteit van de zorg en de rechtmatigheid zijn op orde.’
• Jeugdzorgorganisatie Sterk Huis, die zelf maar net het hoofd boven water kan houden, pleit voor aanpassing van de tarieven. ‘Kleine instellingen die lichtere hulpvragen behandelen, krijgen hetzelfde tarief als de grote die de meest complexe vraagstukken voor hun rekening nemen.’

Op 12 februari 2020 bezegelen de 46-jarige Roel Bergmans en zijn vrouw Janneke bij de notaris de koop van hun leven. Hun jeugdzorgbedrijf De GezinsManager is zojuist eigenaar geworden van een van de meest karakteristieke panden van Tilburg; rijksmonument Villa De Vier Jaargetijden. Op hun website melden ze met trots: ‘We zijn enorm blij (understatement!) met deze uitbreiding, omdat de mogelijkheden van deze locatie eindeloos zijn!’

Villa De Vier Jaargetijden, tientallen jaren dé feestlocatie van Tilburg, gaat voor 1,3 miljoen euro naar het zorgechtpaar. ‘Wij hebben geluk gehad dat de prijs is gezakt. De eigenaar wilde er graag vanaf’, zegt Roel Bergmans. Hoewel de koopovereenkomst op naam van De GezinsManager staat, prijkt op de hypotheek en op de akte van levering de naam Man of the Mountain bv: de holding waarmee het echtpaar Bergmans het zorgbedrijf bestuurt.

De GezinsManager was in 2014 nog een eenmanszaak met een omzet van 56.095 euro. In 2016 sluit het jeugdzorgbedrijf contracten met gemeenten. Direct daarop stijgt de omzet van 296.168 euro naar zo’n 2,5 miljoen in 2019. Sinds de contractering maakt het bedrijf brutowinsten tussen de 14 en 25 procent.

De genoemde winstpercentages zijn berekend op brutowinsten. Volgens Harrie Verbon, emeritus hoogleraar Openbare Financiën van Tilburg University zijn deze brutowinsten van belang, omdat je zo kunt zien hoeveel geld er daadwerkelijk gebruikt wordt voor zorg.

De GezinsManager was van 2014 tot en met 2016 een eenmanszaak en in 2017 een vennootschap onder firma. Het bedrijfsresultaat is dan voor de eigenaar/vennoten. Zij bepalen zelf hoeveel geld zij aan dit resultaat onttrekken voor hun eigen honorering. In 2017 bedroeg de winst 283.315 euro. Hiervan keerde het echtpaar naar eigen zeggen een bedrag van 149.319 euro aan zichzelf uit. Bij het berekenen van het winstpercentage trekken we deze honorering van de totale winst af. Dan kom je in 2017 uit op een percentage van 15,9 procent.

In 2018 en 2019 was De GezinsManager een bv en maakte het bedrijf voor belasting een winst van 18,3 procent en 14,2 procent. Het bedrijf zelf wijst erop dat de winst na belasting (de nettowinst) in die jaren achtereenvolgens 14,4 en 11,1 procent bedroeg. Bij een bv gaat het salaris niet van de winst af. Het echtpaar kreeg in 2018 en 2019 samen gemiddeld 154.680 euro per jaar aan salaris.

De GezinsManager is actief in vier zorgregio’s en helpt daar voornamelijk gezinnenmet complexe problemen als vechtscheidingen of huiselijk geweld. Deze hulpverlening vindt plaats via vrijwillige trajecten of verplichte via de Jeugdbescherming, waarbij De GezinsManager ook gebruikmaakt van externe zorgverleners als traumatherapeuten en kindertherapeuten. Het bedrijf biedt ook opvoedhulp en heeft zelf een paardencoach in dienst.

Met de aankoop van de villa hoopt De GezinsManager verder te groeien. ‘Wij willen de zorg hip maken,’ zegt Bergmans. ‘Er is zoveel negativiteit. Wij willen de jeugdzorg een positief imago geven. In onze villa kunnen jeugdzorgmedewerkers elkaar straks ontmoeten bij bijvoorbeeld ontbijtsessies en lezingen. Het doel van de transitie in de jeugdzorg is om zo integraal mogelijk te werken. Dat is wat wij willen.’ In de villa komen daarom tien tot vijftien werkplekken en kamers waarin ouders tot rust kunnen komen. Een aantal ruimtes zal worden verhuurd aan andere zorgbedrijven. Er komt een lift in het gebouw, en de feestzaal wordt vertimmerd tot twee kamers voor therapiesessies. Om dit voor elkaar te krijgen, is een flinke verbouwing nodig. Daarvoor heeft de bank De GezinsManager een hypotheek van 2 miljoen euro verstrekt: zeven ton meer dan de koopprijs.

‘Uiteindelijk betaal ik na de verbouwing maandelijks net zoveel voor deze villa in het stadscentrum als ik nu doe voor mijn kantoor buiten de stad’

De aankoop van de villa schiet een aantal Tilburgse raadsleden in het verkeerde keelgat. Hoe is het mogelijk dat een jeugdzorgbedrijf zoveel geld verdient dat het een kapitale villa kan kopen? Maar wethouder Rolph Dols vindt het voorbarig om te concluderen dat er iets niet zou kloppen. ‘Vorig jaar hebben we een materiële controle uitgevoerd bij het zorgbedrijf,’ zegt hij in maart tijdens het vragenuurtje van de gemeenteraad. ‘Daarbij zijn geen onrechtmatigheden naar voren gekomen, ook niet bij de controle op de kwaliteit.’

Roel Bergmans is verbaasd over alle commotie. ‘Ik heb zelf eigenlijk alleen maar positieve reacties gehoord in mijn omgeving. Ik huur nu voor veel geld een kantoor buiten de stad dat te klein wordt voor onze ambities. Uiteindelijk betaal ik na de verbouwing maandelijks net zoveel voor deze villa in het stadscentrum waar ik mijn bedrijf kan laten groeien.’ Hij wijst op twee rapporten waarin de zorg van De GezinsManager positief wordt beoordeeld.

‘Er is uitgebreid onderzoek gedaan naar onze declaraties van 2018. In honderd procent van de onderzochte dossiers is geoordeeld dat de zorg daadwerkelijk en rechtmatig is geleverd. Ook is de kwaliteit van zorg goed beoordeeld.’ De medewerkers zijn gekwalificeerd en hebben vaak jarenlange ervaring in de jeugdzorg, zo blijkt uit hun profielen op LinkedIn.

Vanuit de caravan

In januari 2015 wordt de jeugdzorg overgeheveld van het Rijk naar de gemeenten. Kleine lokale zorgondernemers verwijten de negen gemeenten in de zorgregio Hart van Brabant dat zij hun aandacht – en hun 93 miljoen euro – voornamelijk richten op de tien grootste zorgaanbieders. Op dat moment werkt Roel Bergmans al twee jaar voor zichzelf in zijn eenmanszaak De GezinsManager die hij oprichtte in 2013. Na twaalf jaar ervaring als gezinsvoogd en teammanager bij Bureau Jeugdzorg in Noord-Brabant stelde hij vast dat de hulp aan gezinnen in scheiding vaak te laat op gang kwam. ‘Ik vond ook dat er meer deskundigheid nodig was in het begeleiden van ouders en kinderen bij een scheiding.’ Samen met zijn vrouw, orthopedagoog bij Bureau Jeugdzorg, bedacht hij het plan om voor zichzelf te beginnen.

Nieuwe aanbieders krijgen in hun eerste jaar niet zomaar een zorgcontract in de regio Tilburg. Om de schoorsteen te laten roken, werkt hij als zzp’er voor de Zeeuwse jeugdzorgorganisatie Intervence. ‘Vanuit een caravan op een Zeeuwse camping ging ik naar mijn werk.’ Daarnaast werkt hij bij een blijf-van-mijn-lijfhuis en begeleidt hij een paar cliënten via een persoonsgebonden budget.

‘Een ton privé is inderdaad hoog, maar ik werkte dan ook zestig uur in de week’

In de aanbestedingsronde voor 2016 heeft Bergmans meer succes: hij krijgt zijn eerste contract met negen gemeenten in de zorgregio Hart van Brabant. Vanwege de oplopende wachtlijsten in Zeeland klopt ook die provincie bij hem aan. Het merendeel van de aanmeldingen komt via wijkteams en het Centrum voor Jeugd en Gezin. Naar schatting 40 procent van de gezinnen komt binnen na verwijzing door gecertificeerde instellingen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de maatregelen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering. In 2016 heeft De GezinsManager in totaal zestig cliënten, voornamelijk voor gezinsbegeleiding. De omzet is 296.168 euro. Onderaan de streep houdt het bedrijf 176.188 euro over. Bergmans neemt dat jaar een ton privé op, waardoor de brutowinst uitkomt op 25,6 procent. ‘Dat is inderdaad hoog,’ beaamt hij, ‘maar ik werkte dan ook zestig uur per week. Je moet niet vergeten dat we een goed betaalde baan hebben ingeleverd. Wij verdienden ieder zo’n 70.000 euro in onze oude baan. In de eerste drie jaar hebben we veel ingeleverd en geïnvesteerd.’

Verdubbelde omzet

In 2017 wordt De GezinsManager officieel omgezet van een eenmanszaak naar een vennootschap onder firma (vof), met echtgenote Janneke Bergmans als vennoot. En dan gaat het hard. De omzet stijgt met ruim vijf ton naar 841.984 euro, bijna volledig afkomstig uit werkzaamheden op basis van de Jeugdwet. De winst bedraagt 283.315 euro. Van dit resultaat onttrekken de vennoten/zorgverleners 149.300 euro voor hun eigen honorering. Daarmee komt de brutowinst op 15,9 procent. In hun jaarverantwoording schrijven de vennoten over de risico’s van de onderneming: ‘Het gaat erom je te onderscheiden. Beter te zijn dan anderen. Wij hebben de overtuiging dat ons geluid positief wordt ontvangen. Belangrijkste uitdaging is de groei te beteugelen, inhoud van werken voorop te houden en geldstromen goed op orde houden. Hier is vertrouwen in.’

Die groei komt er, en hoe. In de jaarrekening van 2018 is te zien hoe explosief het bedrijf zich ontwikkelt. De omzet stijgt met 6 ton tot 1,4 miljoen euro, allemaal uit de gemeentelijke pot voor uitvoering van de Jeugdwet. De winst bedraagt 18,3 procent. Aan salaris ontvangt het echtpaar 153.360 euro en daarnaast keert het een winst uit van 65.000 euro. Bergmans: ‘Bijna 150.000 euro is in het bedrijf gebleven. Dat geld is gebruikt voor investeringen in medewerkers die direct in contact staan met gezinnen.’

Omdat het bedrijf in zo’n korte tijd hard is gegroeid, besluit het echtpaar Bergmans om de vennootschap onder firma om te zetten in een besloten vennootschap. Op 20 december 2018 wordt De GezinsManager een bv. Tegelijkertijd richt het echtpaar een tweede bv op met de toepasselijke naam ‘Man of the Mountain’. Deze bv is vanaf dat moment enig aandeelhouder van De GezinsManager. Elf dagen na oprichting sluit Man of the Mountain het jaar af met een eigen vermogen van 530.153 euro.

De GezinsManager heeft geen raad van toezicht: daartoe is het ook niet verplicht. Bergmans vindt die ook niet nodig: ‘Wij betrekken onze gezinsmanagers bij onze besluiten.’

Toekomstige winst

Bij elkaar opgeteld heeft het echtpaar van 2014 tot en met 2019 aan salaris en honorering 627.090 euro ontvangen. Daarnaast is een winst van 65.000 euro uitgekeerd aan Man of the Mountain. Harrie Verbon, emeritus hoogleraar Openbare Financiën aan de Tilburg University en lid van de Tilburgse Rekenkamer, bestudeerde op verzoek van Follow the Money de jaarrekeningen van De GezinsManager. Hij vindt het opmerkelijk dat je in een paar jaar tijd zoveel winst kunt maken als jeugdzorgbedrijf. ‘De winstpercentages van respectievelijk 25,6 procent, 15,9 procent en 18,3 procent zijn heel hoog. Mijn conclusie is dat de tarieven die de gemeente heeft vergoed, te hoog zijn geweest of dat de verleende hulp te laag is geweest. Dat het met de winstgevendheid van deze zorginstelling wel goed zit, blijkt ook uit het vertrouwen dat de banken er kennelijk in hebben, anders zouden ze geen hypotheek van 2 miljoen euro verstrekken.’

Verbon noemt het verder opvallend dat het echtpaar Bergmans op een en dezelfde dag twee bv’s opricht: De GezinsManager en Man of the Mountain. ‘Bij de omzetting van de GezinsManager in een bv is een aanzienlijk bedrag aan goodwill opgevoerd, waarbij de waarde van het bedrijf wordt vergroot in de verwachting dat er in de toekomst een flinke winst wordt gemaakt. De eigenaren gaan er dus vanuit dat ook de bv weer behoorlijk winstgevend zal zijn. Wat mij betreft is het ongewenst dat een zorgbedrijf zo’n uitgangspunt heeft. Je ziet in de zorg vaak dat er een extra bv wordt opgericht. Het probleem hiervan is dat zorgbedrijven zich uitgebreid moeten verantwoorden en deze extra bv’s niet. Bij andere bedrijven hebben we gezien dat zorggeld doorgesluisd wordt naar bv’s zonder dat wij zicht hebben op waar het zorggeld blijft. Of dat hier gebeurt weten we niet, dat moeten we afwachten.’

ÉÉN BV IS GEEN BV

Man of the Mountain heeft in totaal een eigen vermogen van 530.153 euro. Hiervan is 65.000 euro aan cash van De GezinsManager overgegaan. ‘Dat was het dividend dat we hebben uitgekeerd. De rest is een boekhoudkundig bedrag, dat enerzijds is ontstaan bij de inbreng van de onderneming en anderzijds is het niet uitgekeerde winst van De GezinsManager. Dat bedrag kan niet zomaar uitgekeerd worden. Dat mag alleen als de continuïteit van het bedrijf niet in gevaar komt.’ Als er meer geld in het bedrijf komt te zitten, mag dat wel, zegt Verbon. ‘Dan zouden er winsten uitgekeerd kunnen worden. Dat zien we dan niet, omdat Man of the Mountain geen zorgbedrijf is en zich daarom niet uitgebreid hoeft te verantwoorden.’

Waarom Bergmans twee bv’s heeft opgericht? ‘Eén bv is geen bv, is mij verteld door de accountant. Ik moest zorgen voor een tweede bv, omdat in het zorgbedrijf risico gelopen wordt. Dat is volstrekt gebruikelijk in Nederland in alle branches. Het pand staat op naam van de holding. Mocht er onverhoopt iets gebeuren met het zorgbedrijf dan is dat pand niet in gevaar. De GezinsManager huurt straks van Man of the Mountain. Dat is op advies van banken en de accountant.’ Verbon: Het punt blijft dat geld dat naar Man of the Mountain gaat niet langer zorggeld is. Dat zit dan niet meer in een zorgbedrijf. Mooi als het pand er dan nog is als er iets gebeurt, maar het zorgbedrijf is dan verdwenen.’

Bergmans en zijn vrouw verdienden in 2019 samen 156.000 euro: 78.000 euro per persoon. Een heel normaal salaris, zegt Bergmans: ‘Het totaal aan salaris lijkt op het eerste oog fors, maar het gaat om gezamenlijke verdiensten van mij en mijn vrouw. Over een periode van vijf jaar hebben wij gemiddeld per persoon een salaris van 76.000 euro. Dat is net wat meer dan een salaris van een medewerker in een staffunctie op basis van 36 uur in de jeugdzorg. Dat is alleszins redelijk. Wij moeten hier ook nog een arbeidsongeschiktheidsverzekering en pensioen van betalen. Als we hetzelfde salaris zouden hebben als andere zorgbestuurders zou onze winst substantieel lager zijn.’

‘Buiten arbeidsbeloning blijft alles in het bedrijf, waardoor we die villa-investering konden doen’

Daarnaast gaat er nog veel belasting af van de brutowinst. Sinds de oprichting van de bv gaat het om 14,4 en 11,1 procent nettowinst, stelt Bergmans.‘Buiten arbeidsbeloning blijft alles in het bedrijf, waardoor we die villa-investering konden doen. Dat is een investering in De GezinsManager, al het geld van Man of the Mountain wordt gebruikt voor het zorgbedrijf. Winstgevendheid is géén doel voor ons. De kwaliteit van zorg is altijd leidend geweest en dat is waarom verwijzers ons weten te vinden.’

Tijdelijke aanmeldstop

Over de snelle groei van zijn bedrijf zegt Bergmans: ‘Bij de GezinsManager zijn geen dure managementlagen en ik let graag op de kleintjes. Als ik in een factuur lees dat inktpatronen 600 euro kosten, ga ik uitzoeken hoe dat goedkoper kan. De tafel waar we nu aan zitten, heeft 20 euro gekost. Wij hebben geen kostbaar interieur.’

De afgelopen jaren werkte De GezinsManager voornamelijk op basis van urendeclaraties. Bergmans: ‘De regio Hart van Brabant had een hoog uurtarief van 117 euro per uur voor ambulante specialistische jeugdzorg. In Zeeland was dit 96 euro per uur, maar dat tarief is inmiddels verlaagd naar zo’n 85 euro. Hart van Brabant heeft de tarieven ook aangepast. Daar is inmiddels overgegaan van een uurtarief naar een arrangementstarief.’ Een andere inkomstenbron is het hoofdaannemerschap. Als je een contract hebt met een gemeente dan kun je als hoofdaannemer werken met onderaannemers. De GezinsManager werkt inmiddels voor zorgtrajecten met een scala aan onderaannemers, die aan de hoofdaannemer een percentage afdragen. ‘Als hoofdaannemer ben je verantwoordelijk voor het hulptraject en het budget, maar je draagt ook de risico’s. Daarom is het logisch dat er een percentage wordt ingehouden, ook voor de administratieve lasten. Ik heb de inzet van onderaannemers nodig om flexibel te kunnen zijn en om specialisten in te kunnen schakelen.’

In 2019 groeit het bedrijf zo hard dat begin december een tijdelijke aanmeldstop wordt ingesteld. Op dit moment heeft De GezinsManager 284 cliënten in zorg. Er werken 29 mensen in vaste dienst. Daarnaast worden parttime zo’n vijftien zzp’ers ingezet en wordt af en toe aan tien onderaannemers werk uitbesteed. In 2020 zal de omzet naar alle waarschijnlijkheid verder groeien. ‘Laatst kregen we binnen tien dagen weer acht aanmeldingen binnen. De coronacrisis heeft ook impact op gezinslevens. Vorige week waren er twaalf aanmeldingen in vijf dagen tijd.’

Grote hulpvragen, grote jongens

Het is De GezinsManager inmiddels gelukt om zich aan te sluiten bij de grote zorgorganisaties. Nadat Juzt, aanbieder van specialistische jeugd- en opvoedhulp in Breda, met een omzet van 53 miljoen euro ten onder ging aan de veranderingen in de jeugdzorg, mag De GezinsManager haar plaats innemen in het samenwerkingsverband Samen Deskundig. Hierin werkt het bedrijf samen met SDW in Roosendaal, een zorgorganisatie voor verstandelijk gehandicapten, en de GGZ Westelijk Noord-Brabant. Bergmans schrijft hierover op de website: ‘Hierdoor zullen we steeds vaker bij grotere hulpvragen worden ingezet in de regio West-Brabant West, naast de laagcomplexe jeugdhulp die we daar momenteel al bieden.’

SDW zegt dat zij samen met GGZ Westelijk Noord-Brabant op zoek moest naar een vervangende partner toen Juzt wegviel. ‘De GezinsManager was bij ons bekend en is een betrouwbare partner. Wij hebben in gezamenlijkheid besloten om deze partner op te nemen in de zorgcombinatie. De GezinsManager heeft de regie bij gezinnen als het gaat om opvoedhulp en vechtscheidingen.’

Waarom maakt een organisatie op een omzet van 32 miljoen geen winst en De GezinsManager wel?

Juzt is niet de enige grote jeugdzorgorganisatie met financiële problemen. Ook de Tilburgse zorgorganisatie Sterk Huis leed de afgelopen jaren verlies op de jeugdzorg. 2018 kon alleen door de verkoop van vastgoed positief worden afgesloten. Sterk Huis zet De GezinsManager soms in als onderaannemer. Hoe kan het dat zo’n grote organisatie met een omzet van 32 miljoen euro geen winst kan maken en De GezinsManager wel? De woordvoerder: ‘Sterk Huis biedt de meest complexe zorg. Daarbij kun je niet of nauwelijks rendement maken. Wij geven ook 24-uurszorg en crisishulp en we moeten beveiliging inzetten. De zorg kost bij ons bijna altijd meer dan het tarief mogelijk maakt. Nu zijn de tarieven voor alle aanbieders gelijk. Wij vinden dat ze aangepast moeten worden aan het type zorgaanbieder.’ De jaarrekening van 2019 is nog niet openbaar, maar Sterk Huis is blij alvast te kunnen melden dat het vorig jaar geen verlies leed. ‘Wij willen groeien tot een net rendement tussen de 2 en 3 procent. We hebben geen ambitie om te groeien naar een rendement van 13 procent zoals andere organisaties.’

Sterk Huis ziet dat door de aanbestedingsprocedures veel kleine organisaties zich zijn gaan richten op jeugdhulp. ‘Het is helder dat de verhoging van de kosten van de jeugdzorg met name in dit ‘veld’ is ontstaan. Bij de kleine instellingen komen de lichtere hulpvragen. Deze instellingen krijgen hetzelfde tarief als de grote jeugdzorginstellingen met de meest complexe vraagstukken.’

Daarnaast ziet Sterk Huis dat het door hen opgeleide personeel overstapt naar kleinere aanbieders. ‘Ze kiezen voor een functie in een minder intensieve vorm van hulpverlening. Soms worden onze collega’s ook actief geworven. Kleinere organisaties zijn minder geld kwijt aan scholing, veiligheid en infrastructuur, waardoor ze een beter salaris kunnen bieden.’

Toch levert De GezinsManager ook zware zorg, blijkt uit een rapport van zorgregio Hart van Brabant. Maar liefst 78 procent valt onder die noemer, 11 procent is middelzware zorg en 11 procent lichte zorg. Volgens directeur Bergmans zijn kleine en grote aanbieders, ook als ze dezelfde soort zorg leveren, niet met elkaar te vergelijken. ‘Kleinere bedrijven werken efficiënter en hebben minder overheadkosten. De grote aanbieders zijn bang om hun positie te verliezen. De grote willen leading zijn en aan alle overlegtafels zitten met de gemeente. Je moet je afvragen wat dat kost.’

Emeritus hoogleraar Harrie Verbon vraagt zich af wat er aan de hand is in de jeugdzorg. ‘Aan de ene kant kampen gemeenten met grote tekorten en zijn er grote organisaties die in zulke financiële problemen zijn gekomen dat ze vastgoed moeten afstoten. Aan de andere kant zijn er kleine organisaties zoals de GezinsManager die dure villa’s kunnen kopen. Hoe dat kan, moet eens goed uitgezocht worden.’

Volgens de woordvoerder van de gemeente Tilburg hebben zowel grote als kleine zorginstellingen moeite het hoofd boven water te houden. ‘Als er een aanbieder uitschiet die hoge winsten maakt, kijken wij hoe dat komt. Met bedrijven die 20 procent winst maken, gaan wij in gesprek. Incidenteel hoge winst maken is mogelijk. Soms heeft een bedrijf vastgoed gekocht toen de huizenmarkt slecht was. Dan heb je nu goedkope huisvesting en kun je daardoor winst maken op de zorg. Zo zijn er meer redenen voor incidentele hoge winsten. Structureel hoge winsten boeken is een ander verhaal.’

Gat op de begroting groeit

Bij de gemeente Tilburg groeit intussen het gat op de begroting. Dat geldt voor de hele regio Hart van Brabant. Was er in 2017 nog een regionaal tekort van 5,5 miljoen euro op de post jeugdzorg, in 2018 was dit al 20,7 miljoen euro. In 2019 kan dit tekort oplopen naar 29,5 miljoen euro. In totaal gaven de negen gemeenten in de regio Hart van Brabant vorig jaar 122 miljoen euro uit aan jeugdhulp. Meer dan de helft hiervan ging op in Tilburg: 67,3 miljoen. Nog was dat niet genoeg: Tilburg verwacht over 2019 een tekort van 14 miljoen. Dit wordt aangevuld uit de reservepot van het sociaal domein.

Inmiddels breekt de gemeenteraad zich het hoofd over de aanpak van de jeugdzorgtekorten. Raadsleden merken dat ze weinig grip hebben op de zorgkosten. Perry Janssen van Lijst Smolders Tilburg: ‘Het is een grijs gebied waar zorgaanbieders hun geld in kunnen verdienen. Als een bedrijf zo efficiënt kan werken dat er zoveel winst overblijft, dan wil ik die toverformule graag weten.’

‘Winst is pas een probleem als het een doel wordt’

Coalitiepartijen vinden het geen probleem als zorgbedrijven winst maken. Raadslid Liesje Carlier van GroenLinks: ‘Winst is pas een probleem als het een doel wordt. Is het een middel, dan zorgt het voor investeringen en continuïteit. Als de kwaliteit van de zorg maar geborgd blijft.’ Het argument van de GezinsManager dat het winst kan maken door efficiënt te werken, brengt haar er wel toe de tarieven onder de loep te nemen. ‘Dat impliceert dat andere zorgaanbieders niet efficiënt zouden werken. Wat mij betreft is dit een signaal dat we echt nog eens goed moeten kijken naar tarieven in de jeugdzorg. De gemiddelde tarieven zorgen er namelijk voor dat een aanbieder van laagcomplexe zorg eerder ruim zitten, en aanbieders van hoogcomplexe zorg eerder krap.‘

Dat patroon ziet Maaike van der Aar van vakorganisatie FNV in het hele land: de grote instellingen met de moeilijkste gevallen kampen met financiële tekorten. De kleinere, nieuwere bedrijven die lichtere zorg bieden, gaat het voor de wind. Als de grote instellingen in de problemen komen, korten ze onder andere op personeel. Met andere woorden: die winst gaat ten koste van andere zorg. ‘Ik vind het echt onverantwoord dat een jeugdzorgaanbieder zo’n dure villa kan kopen van gemeenschapsgeld. Dat een gemeente met zulke tekorten op jeugdzorg dit toestaat, kan echt niet. Dat kleine bedrijven in relatief korte tijd in de jeugdzorg veel winst kunnen maken, vind ik bizar.’ Dat komt deels ook doordat overzicht ontbreekt. ‘Het geldverhaal in de jeugdzorg is een black box voor iedereen,’ zegt Van der Aar. ‘Terwijl inzicht daarin veel duidelijk kan maken.  Mijn inschatting is dat er weleens veel gif uit kan komen.’

Volgens de gemeente Tilburg biedt de huidige wet- en regelgeving weinig ruimte om in te grijpen als een aanbieder relatief veel winst maakt. Wethouder Esmah LahLah, namens wethouder jeugdzorg Marcelle Hendrickx: ‘Er is een beperkt aantal jeugdhulpaanbieders dat hoge winsten maakt. Als bedrijven hoge winsten maken, gaan we in gesprek met de aanbieder. Dat hebben we ook gedaan met De GezinsManager. We hebben met het bedrijf gesproken over onder andere het pand, de plannen die zij daarmee hebben en over hun financiën. Uit een eerste gesprek lijkt de winst van deze zorginstelling verklaarbaar. Het bedrijf heeft de afgelopen jaren een snelle groei doorgemaakt en de kosten gelijk weten te houden. De beloning voor de directie is zeer beperkt, en daarbij was het ziekteverzuim nihil. Wij vertrouwen erop dat jeugdzorgaanbieders passende huisvesting zoeken. Volgens De GezinsManager blijven de huisvestingskosten gelijk.’

Volgens de wethouder zijn er zowel voor de jeugdhulp als voor de Wet maatschappelijke ondersteuning uniforme tarieven voor gecontracteerde aanbieders. Naar aanleiding van de hoge winsten gaat de gemeente nu wel kijken of de bekostiging van de jeugdhulp op onderdelen gewijzigd moet worden.